(URRESTARAZU PARADA, Ion: Altza durante la guerra civil española. AHM, 2020, 105-107 orr. Aipatuko diren kalifikazioak, terminologia eta egitateak epaietatik beretik hartuta daude.)
1939-12-05. CABEZÓN DEL CAMPO, Francisco. 51 urte. Ezkondua. Kaudimenduna. Santanderren, gerra-kontseiluan eta prozesu sumarisimoan epaitu zuten, matxinadari atxikitzearen delituagatik, eta, 1937ko irailaren 25ean, presoaldi iraunkor eta osagarriko zigorra ezarri zioten. Frogatutako gertaera larria. Bere kasua berrikusi ondoren, TRPk 200 pezetako kalte-ordaina ematera kondenatu du, jurisdikzio militarrean matxinadari atxikitzeagatik errudun izan ondoren[1].
1939-12-30. PASCUAL DÍAZ, Saturnino. 34 urte. Ezkondua. Kaudimengabea. 1939ko martxoaren 10ean Iruñean gerra kontseilu batek 30 urteko espetxe zigorra ezarri zion matxinada militarra egotzita. Frogatutako egitateak eta egitate larriak. Bere kasua berrikusi ondoren, TRPk 500 pezeta ordaintzera kondenatu du, kalteen kalte-ordain gisa, matxinadagatik jurisdikzio militarrean errudun aurkitu ondoren[2].
1940-02-26. RODRÍGUEZ GARCÍA, Juan. Ezkondua. Izquierda Republicanan afiliatua. Non dagoen ez dakigunean. Gerra garaian, milizien kabo maila izan zuen. Frogatutako egitate larriengatik akusatua. Bere kasua berrikusi ondoren, TRPk 500 pezeta ordaintzera kondenatzen du, kalte-ordain gisa, eta kargu publikoak betetzeko 8 urte eta egun bateko gaitasungabetzea. [3].
1940-06-15. ALQUIZA ARZAC, Luis. 39 urte. Ezkondua. Industrialari. Euskal nazionalistarekiko begikotasuna, afiliaziorik edo kargurik jaso gabe. Fronte Popularraren garaian, politikarekiko jarrera axolagabea erakutsi zuen. Eskuindarren esku jarri zen, hauek espetxeratuak izan zirelarik. Matxinatuak hirira sartu aurretik, Azpeitira joan zen, eta han altzatar presoak izanik, bitartekari lanak egin zituen bere askatasuna lortzeko. 1937ko martxotik 1939ko apirilera arte Frantziara ihes egin zuen, eta han lan egin zuen eta Frantzian errefuxiatutako itsasontzi espainiarrengatik interesatu zen, Pasaiako Portuko Armadoreen Elkarte Gremialeko presidenteak emandako argibideei kasu eginez. Frogatutako eta hain larriak ez diren egitateengatik akusatua. Bere kasua berrikusi ondoren, TRPk 3.000 pezeta ordaintzera kondenatu du, kalteen kalte-ordain gisa, arduradun politikotzat jo ondoren[4].
1941-05-31. CORDERO MALDONADO, Mario. Medikua. Izquierda Republicanan afiliatua. [5], zuzendaritza batzordeko kide izanik. Non dagoen ez dakigunean. Fronte Popularrari atxikitzea eta buruzagi lanak egitea leporatzen diote, pistolaz armatuta. Osasun komisario izendatu zuten, eta probintziako kudeatzaile lanak egin zituen. Frogatutako egitate larriengatik akusatua. Bere kasua berrikusi ondoren, TRPk 25.000 pezeta ordaintzera kondenatu du, kalte-ordain gisa eta 15 urteko erbestealdi gisa, eta ezin izango da Altza Herriko 250 km-ko erradioan bizi [6] [7].
1941-06-06. ALQUIZA ARZAC, José. Ezkondua. Langilea. EAJko afiliatua. Zuzendaritza kargua izan zuen alderdiaren barnean 1934an kargutik kendu zuten arte. Propagandista hauteskundeetan. Fronte Popularrean, modu aktiboan lagundu zuen guardiak egiten, matxinatutako tropen sarreran ebakuatu zuen arte. Bilbon, Errepublikar Armada Popularrean sartu zen, osasun-langile gisa. Santoñan preso hartu arte dihardu. Prozedura militarraren mende egon gabe askatu zuten. FET-JONSi atxikita bezala agertzen da. Frogatutako gertaerak eta hain larriak ez direnak. Bere kasua berrikusi ondoren, TRPk 200 pezeta ordaintzera kondenatzen du, erantzukizun politikoko hainbat arrazoirengatiko kalte-ordain gisa, eta kargu publikoak betetzeko 5 urteko gaitasungabetzea [8].
1941-07-28. ANSO ODRIOZOLA, Manuel. Ezkongabea. Langilea. Euskal nazionalistarekiko begikotasuna, afiliaziorik edo kargurik jaso gabe. Fronte Popularraren pean, zerbitzuak ematen lagundu zuen, igarobaimenak bidaltzen. Matxinatutako tropen sarreran Bilbora ihes egin zuen. Han, Herri Armada Errepublikanoan sartu zen, bere kinta deitua izan zenean, Ertzañan sartuz, oposizioz Teniente mailara iritsiz. Karmeloko kartzelan zaintza-lanak egin zituen, eta eskuineko presoei armak sartzen lagundu zien. Bilbo okupatu zutenean, 800 presoren buru izan zen. Adin militarrean zegoenez, matxinatutako armadan sartu zen, artilleria astuneko 6. errejimentuan zerbitzatuz, eta Bruneten zauritu zuten. Gerra amaieran lizentziaduna. Frogatutako gertaerak eta hain larriak ez direnak. Bere kasua berrikusi ondoren, TRPk 200 pezeta ordaintzera kondenatzen du, erantzule politiko gisa izandako kalteen kalte-ordain gisa eta inguruabar aringarri batekin [9].
1941-12-23. BERRONDO MÚGICA, José. Adin nagusikoa. Ezkondua. Mekanikaria. EAJko afiliatua. Alderdiko lehendakari izan zen altxamenduaren aurretik. Guardiak egin zituen Altzako elizak defendatzeko. Matxinatutako tropak sartu ondoren, langile militarizatu gisa lan egin zuen jaurtigaien fabrika batean, eta begi batean lesio bat izan zuen. Frogatutako gertaerak eta hain larriak ez direnak. Bere kasua berrikusi ondoren, TRPk 500 pezeta ordaintzera kondenatu du, kalteen kalte-ordain gisa, arduradun politiko gisa [10].
[1] AGN. ES/NA/AGN/F363/TRP_SENTENCIAS,Lb.1,N.175.
[2] AGN. ES/NA/AGN/F363/TRP_SENTENCIAS,Lb.1,N.208.
[3] AGN. ES/NA/AGN/F363/TRP_SENTENCIAS,Lb.1,N.332.
[4] AGN. ES/NA/AGN/F363/TRP_SENTENCIAS,Lb.2,N.518.
[5] Egia esan, Union Republicana alderdiko kidea zen.
[6] Mario Corderoren kasua da deigarriena, zigorrik larriena baita. Gaur egun ez dakigu zer gertatu zitzaion, ebakuazioaren ondoren non zegoen ez baitakite. Causa Generalaren ustetan Frantziara ihes egin zuen, eta 1966an, oraindik ere, BOEk bere pertsonarekiko jazarpenari eutsi zion, TRPk Erantzukizun Politikoen Auzitegiak ezarritako zigorra gogoratuz.
[7] AGN. ES/NA/AGN/F363/TRP_SENTENCIAS,Lb.2,N.985.
[8] AGN. ES/NA/AGN/F363/TRP_SENTENCIAS,Lb.2,N.994.
[9] AGN. ES/NA/AGN/F363/TRP_SENTENCIAS,Lb.3,N.1117.
[10] AGN. ES/NA/AGN/F363/TRP_SENTENCIAS,Lb.3,N.1373.
